Makaleler

1. 
2. Makaleler

İneklerin Hassas Geçiş Dönemine Dikkat

Bilindiği gibi, doğumdan 7-10 gün önce ve doğum sonrası ineklerde iştah düşmektedir. Doğum sonrası süt üretimi başladığı için hayvanlar büyük ölçüde enerji tüketirler. Düşen yem tüketimi ile birlikte, hayvandaki enerji çıkışı, enerji alımına göre geri kalır. Yani negatif metabolizma dönemi oluşur.

Bu dönemde hayvanlar yetersiz enerjiyi vücut yağlarından alır. Yağların parçalanması ile açığa çıkan ketonlar karaciğerin fonksiyonunu bozarlar ve şeker metabolizması aksar. Süt üretimi
için gerekli glikoz üretimi yetmez. Yağların parçalanması ile ortaya çıkan yağ asitleri kan dolaşım sistemine girer. Bunlar karaciğerde enerjiye çevrilir. Ancak bu yağ asitleri karaciğer kapasitesinin üzerinde geldiği için, yağ olarak depolanır ve karaciğer yağlanması meydana gelir. Karaciğerin fonksiyonu bozulur. Şeker metabolizması aksar ve kan şekeri düşer.

Hayvanlarda halsizlik, sırt kamburlaşması, iştah düşüklüğü ve açığa çıkan ketonlardan kaynaklanan nefeslerinde aseton kokusu görülmesi en belirgin arazlardır. Aynı zamanda, gübrede zarların görülmesi, hızlı kilo kaybı, sütte düşme, sarhoş gibi yürüme, karında çökme gibi görüntüler de ortaya çıkmaktadır. Bazı hallerde aşırı sinirlilik görülür, ender de olsa hayvan saldırganlaşır, hatta insanları bile ısırabilir. Kanda artan yağ asitleri kan yolu ile meme dokusuna ulaşır. Bunun sonucunda sütteki yağ oranı yükselir. (%5’lerin üzerine çıkabilir.)

Ketosis’e ilkine doğumlarda ender rastlanır. Ancak ikinci ve sonraki doğumlarda sık rastlanmaktadır. Özellikle gizli seyreden ketosis’i anlamak çok zordur. Belirgin hale geldiğinde tedavisi pahalı ve güçtür. En çok görüldüğü dönem doğumdan sonra 1. ve 5. haftalar arasındadır.

Ketosis’in oluşması, stresli ortama (sıkışık barınak, yemlikte rekabet, yatılacak yerlerin yaş ve pis olması v.b) çok bağlıdır. Özellikle kuru dönemde aşırı yağlanmış hayvanlarda çok sık rastlanır. Bu nedenle kuru dönem beslenmesine çok özen gösterilmelidir. Hayvanlarda yağlanma olmayacak şekilde besleme uygulamalıdır.

Ketosis’in belirgin biçimde ortaya çıkması (klinik olarak saptanması) yanı sıra gizli seyreden biçimde ketosis daha çok görülmektedir. Ketoz belirgin biçimde oluştuğunda derhal veteriner hekime başvurulmalı ve bir an önce tedaviye girişilmelidir. Tedavisi birkaç gün sürebilir. Çünkü tam bir tedavi gerekir. Gizli ketosis çoğu kez anlaşılmaz. Doğru saptamak için test yapılması gerekir. Şüphelenilen hayvanlar içinde hekime başvurulmalıdır.

Doç. Dr. Ömer Tömek’in makalesinden derlenmiştir.